باتلاق چیست؟

در واقع باتلاق از نظر لغوی برگرفته از کلمه ترکی “باتماق” و به معنای “فرو رفتن در جایی” می باشد. زمانی که زمینی پست از رطوبت اشباع شود، گیاهان مختلفی بر سطح آن رشد می کنند و کل آن را می پوشانند، با گذشت زمان این مکان تبدیل به باتلاق می شود. زمین یک باتلاق، معمولا نرم و اسفنجی است، اما پوشیده از آب نیست.

باتلاق ها زیر مجموعه ای از تالاب ها می باشند اما به لحاظ ساختار و نحوه شکل گیری، با مرداب ها متفاوت می باشند. در ادامه این مقاله از وبلاگ دنیای حراج به حراج اطلاعاتی ارزنده درباره باتلاق ها می پردازیم و شما را با انواع باتلاق و روش های رهایی از آن آشنا خواهیم کرد.

انواع باتلاق کدام است؟

۱- باتلاق جنگلی

این نوع باتلاق در مناطق جنگلی به وجود می آید و به شکل زمینی پوشیده از نی و شاخ و برگ درختان و گیاهان دیده می شود. عمق باتلاق های جنگلی به ۵ متر نیز می رسد.

۲- باتلاق ریگ روان

باتلاق ریگ روان در مکان هایی نزدیک به رودخانه و دریاچه پدید می آیند، به این شکل که در این نوع باتلاق، شن های سطح زمین توسط آب اشباع می شوند.

۳- باتلاق نمکی

این نوع باتلاق در مناطقی که دارای آب و هوای خشک هستند، به صورت دریاچه نمک شکل گرفته و چسبندگی بالایی دارد.

 ۴- باتلاق آب شور

باتلاق آب شور در نزدیکی دریا شکل گرفته و سطح آن از بوته، درختچه و علف پوشیده شده است. در باتلاق های آب شور، معمولا مارهای سمی بسیاری زندگی می کنند.

۵- باتلاق آب شیرین

این نوع باتلاق عمدتا در مناطق پر آب ایجاد می شود و عمقی حدود ۳۰ سانتی متر تا ۲ متر دارد‌.

۶- باتلاق حرا

باتلاق حرا در مکان هایی که درختان انبوه حرا رشد می کنند، پدید می آید و لغزندگی و خطر بسیاری دارد.

۷- باتلاق خزه خشک

باتلاق خزه خشک مجموعه ای از شاخ و برگ درختان، خزه، کودهای گیاهی و گل و لای است و رهایی از آن به شدت دشوار می باشد.

عمق باتلاق چقدر است؟

عمق باتلاق‌ها بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان عدد دقیقی برای همه باتلاق‌ها گفت. برخی باتلاق‌ها بسیار کم عمق هستند که با یک قدم ساده می‌توان از آن‌ها عبور کرد، اما برخی دیگر آنقدر عمیق هستند که حتی حیوانات بزرگ نیز در آن‌ها غرق می‌شوند. به طور کلی، عمق باتلاق‌ها می‌تواند از چند سانتی‌متر تا چند متر متغیر باشد.

باتلاق چگونه تشکیل می شود؟

برای شکل گیری باتلاق باید رطوبت خاک بیش از مقدار استاندارد و ثابت آن باشد. و به همین دلیل در مناطق کم ارتفاع که آب باران و یا آب های زیرزمینی به هم می پیوندند، رطوبت خاک از میزان ثابت آن بیشتر شده و این قضیه سبب ایجاد باتلاق می گردد. علاوه بر این، در مناطقی که لایه های زیرین خاک قابلیت نفوذ آب را نداشته باشند و از سنگ های غیر قابل نفوذ تشکیل شده باشند، ممکن است باتلاق ها شکل بگیرند.

یکی دیگر از مواردی که در پدید آوردن باتلاق نقش دارد، آب و هواست. زمانی که منطقه ای دارای آب و هوای معتدل با بارندگی زیاد باشد، رطوبت موجود در هوا بیشتر شده و تبخیر آب از سطح زمین کاهش پیدا می کند و با گذشت زمان گیاهان مختلفی بر سطح این زمین می رویند و به طور کامل آن را می پوشانند. باتلاق های جنگلی و حرا معمولا این چنین به وجود می آیند.

چرا در باتلاق فرو میرویم؟

باتلاق‌ها، دام‌های طبیعی خطرناکی هستند که می‌توانند انسان و حیوانات را در خود ببلعند. این پدیده دلایل علمی مشخصی دارد:

لایه‌های زیرین نرم و لغزنده

باتلاق‌ها مانند اسفنجی بزرگ هستند که سطح رویی آن‌ها پوشیده از گیاهان و مواد آلی است. اما زیر این لایه، یک بستر نرم و آبکی وجود دارد. وقتی روی این سطح قدم می‌گذاریم، وزن ما باعث فشرده شدن لایه‌های زیرین شده و ما را به درون می‌کشد.

گل و لای چسبناک

مواد آلی موجود در باتلاق، مانند گل و لای، خاصیت چسبندگی بسیار بالایی دارند. هرچه بیشتر تلاش کنیم خود را از باتلاق بیرون بکشیم، بیشتر به این مواد می‌چسبیم و در دام آن‌ها گرفتار می‌شویم.

حرکت مداوم ذرات

ذرات تشکیل دهنده باتلاق دائماً در حال حرکت هستند. هرچه بیشتر دست و پا بزنیم، این ذرات بیشتر به هم فشرده شده و خارج شدن از باتلاق را غیرممکن‌تر می‌کنند.

راه های نجات از باتلاق

به طور کلی احتمال وجود باتلاق در جلگه ها، اطراف دریاچه ها، مناطق کویری و مناطق جنگلی بسیار بیشتر از سایر مناطق می باشد. بهترین کار این است که به هنگام عبور از زمین های مجاور این مکان ها، از چوب دستی استفاده کنید و مسیر را به دقت مورد بررسی قرار دهید. در ادامه، راه های نجات از باتلاق را به شما آموزش خواهیم داد، پس ما را تا انتها همراهی کنید.

۱- خودتان را سبک کنید

اگر در دام باتلاق افتادید، باید وسایلی که با خود به همراه دارید را از خود جدا کنید تا چگالی شما از چگالی باتلاق کمتر شده و در آن فرو نروید. با این کار شما بر روی سطح باتلاق شناور می شوید. در صورتی که امکانش برایتان وجود دارد، کفش هایتان را بدون حرکت اضافه در آورید، زیرا اگر اینکار را با یک حرکت سریع انجام دهید، ممکن است بیشتر از قبل در باتلاق فرو روید.

۲- وزن خود را روی یک قسمت متمرکز نکنید

زمانی که در دام باتلاق افتادید، خونسردی خود را حفظ کنید و خود را به سمت عقب بکشید تا پاهایتان آزاد شود و تمام وزنتان متمرکز در پاها نباشد تا بتوانید بر سطح باتلاق شناور شوید. توجه داشته باشید که تقلای زیاد شما را بیش از پیش در باتلاق فرو می برد.

۳- نفس عمیق بکشید

تنفس عمیق سبب می شود که بدنتان آرام تر شود و در عین حال ریه هایتان از اکسیژن پر شده و راحت تر بر روی سطح باتلاق شناور بمانید. با این کار احتمال فرو رفتن شما در باتلاق کاهش می یابد.

۴- فضایی برای حرکت به وجود آورید

اگر از کمر به پایین در باتلاق فرو رفتید، باید به فکر آزاد کردن پاهایتان باشید و به این منظور باید یکی از پاهایتان را به طور عرضی حرکت دهید تا فضایی در باتلاق به وجود بیاید و به کمک آن پاهایتان را آزاد کنید.

۵- شنا کنید

تلاش کنید تا با توجه به موارد گفته شده خود را به صورت شناور بر سطح باتلاق انداخته و  به آرامی به سمت خروج از باتلاق و یا تکیه گاه مناسب شنا کنید.

معروف ترین باتلاق های ایران

باتلاق گاوخونی

این باتلاق در بین استان اصفهان و یزد قرار دارد و آب آن از طریق زاینده رود تامین می گردد.

باتلاق جازموریان

باتلاق جازموریان یک باتلاق فصلی است و در منطقه ای میان استان کرمان و سیستان و بلوچستان قرار گرفته است.

باتلاق نمک سیرجان

باتلاق نمک سیرجان در استان کرمان واقع شده و ادامه آن به شهر بابک می رسد. سطح این باتلاق با لایه ضخیمی از نمک پوشیده شده است.

باتلاق گور بهرام

این باتلاق در شهر اقلید استان فارس شکل گرفته و گفته می شود که بهرام گور با اسب خود در این باتلاق فرو رفته است.

باتلاق های کویر طبس

مجموعه باتلاق های کویر طبس در استان خراسان جنوبی واقع شده اند و به صورت رسی و نمکی می باشند.

باتلاق کویر ریگ جن

باتلاق ریگ جن در استان سمنان واقع شده و از جمله صعب العبور ترین باتلاق های دنیا به حساب می آید.

معروف ترین باتلاق های دنیا

باتلاق پانتانال

این باتلاق در برزیل و در حوضه رود پاراگوئه واقع شده است و به عنوان بزرگترین باتلاق جهان شناخته می شود.

باتلاق واسیوگان

باتلاق واسیوگان در روسیه قرار داشته و زیستگاه بسیاری از پرندگان و جانوران است و به عنوان منبعی برای آب شیرین شناخته می شود.

باتلاق مانچاک

این باتلاق به باتلاق ارواح معروف است و سطح آن از درختانی با خزه های آویزان، پوشانده است. این باتلاق در آمریکا و در منطقه ای به نام لوئیزیانا قرار گرفته است.

باتلاق سود

سطح این باتلاق با شکوه دائما در حال تغییر است و زیستگاه گیاهان و جانوران خاصی می باشد. باتلاق سود در سودان جنوبی در قاره افریقا واقع شده است.